Bạn hiểu gì về một chiếc ghế? – Báo Công an Nhân dân điện tử

Khoảng cách diệu vợi giữa những nhà sản xuất và người tiêu dùng đôi khi khiến nhiều người trong chúng ta xa cách với cái đẹp thực sự và một phần quan trọng của đời sống đạo đức.

Thế giới “điều khiển từ xa”

Hãy tưởng tượng bạn đang ngồi lên một chiếc thông thường. Khi ngồi lên đó, bạn có khi nào do dự xem chiếc ghế được làm từ gì, quy trình tiến độ sản xuất thế nào, ở đâu và bởi ai ? Hoặc đi sâu hơn : những vật tư tạo ra chiếc ghế đã được khai thác từ môi trường tự nhiên như thế nào ? Hầu hết mọi người sẽ cảm thấy khó khăn vất vả khi đứng trước những câu hỏi cơ bản này. Chiếc ghế đơn thuần mà bạn đang ngồi lên là huyền bí trong thế giới quan của bạn .
Và rất hoàn toàn có thể đời sống của bạn đang được bao quanh bởi nhiều thứ mà bạn không hề biết gì về nó, gồm có cả tờ báo giấy được in trên tay bạn để đọc được những dòng này. Đấy có vẻ như không phải lỗi của tất cả chúng ta : hàng thế kỷ tăng trưởng của công nghệ tiên tiến và thương mại toàn thế giới đã khiến hầu hết tất cả chúng ta trở nên xa cách với việc tạo ra vật chất hữu hình, thậm chí còn ngay cả với việc nhìn thấy chúng tận mắt hoặc biết cách chúng được tạo ra. Nhưng sự xa rời lừ đừ và lan tỏa này của con người khỏi kỹ năng và kiến thức về quốc tế vật chất mang đến một yếu tố nghiêm trọng .

Bức tranh “Một và ba chiếc ghế” của nghệ sĩ sắp đặt người Mỹ Joseph Kosuth, với ba cách thức biểu diễn chiếc ghế đặt cạnh nhau: một chiếc ghế thực sự nằm ở giữa, phía bên phải nó là bức ảnh của chính chiếc ghế, và bên trái là những dòng chữ trong từ điển định nghĩa cái ghế là gì. Nguồn ảnh: Getty Images.

Một thế kỷ trước, hầu hết mọi người đều biết rất nhiều về quốc tế vật chất trước mắt họ. Tri thức kiểu này ngày một chút ít đi, bởi sản phẩm & hàng hóa lưu thông với vận tốc kinh khủng hơn khi nào hết với khoảng cách khổng lồ. Bởi sự phức tạp tuyệt đối của sản xuất đương đại, ngay cả những người có trình độ cơ bản trong việc sản xuất những đồ vật như kỹ sư hay công nhân xí nghiệp sản xuất cũng có xu thế trở thành ” chuyên viên ” .
Trên trong thực tiễn, tất cả chúng ta đang sống trong một thực trạng tinh chỉnh và điều khiển từ xa vĩnh viễn. Như Carl Miller đã lập luận trong cuốn sách Cái chết của những vị thần ( 2018 ), những thuật toán đã thực thi đa phần tiến trình hàng ngày của đời sống tất cả chúng ta. Những thuật toán này lại được điều khiển và tinh chỉnh bởi những thuật toán khác, trong một chính sách link với nhau, biến đời sống thành một chuỗi hành vi được tự động hóa. Quy trình này chắc như đinh cực kỳ hiệu suất cao, giúp ta tối giản hóa được thời hạn ra quyết định hành động, nhưng nó cũng góp thêm phần tạo ra khủng hoảng cục bộ về nghĩa vụ và trách nhiệm .
Bởi nếu không ai thực sự hiểu rõ chuyện gì đang xảy ra, làm thế nào họ hoàn toàn có thể chịu nghĩa vụ và trách nhiệm về nó ? Ví dụ thế này : nếu tất cả chúng ta không hiểu rõ được quá trình chi tiết cụ thể của nền sản xuất tiêu dùng, tự tách mình khỏi những hiểu biết về khai thác, sản xuất và giải quyết và xử lý cũng như tác động ảnh hưởng của nó đến môi trường tự nhiên xung quanh, hầu hết tất cả chúng ta không có đủ năng lượng để thật sự chăm sóc đến yếu tố đổi khác khí hậu .
Nếu bạn không biết gì về những người trực tiếp chịu nghĩa vụ và trách nhiệm tạo ra những thứ trong đời sống của bạn ( đa phần, là nông dân và công nhân trong những nhà máy sản xuất, sống trong những điều kiện kèm theo nghèo nàn không hề tưởng tượng ), thật khó để tìm ra nguyên do đồng cảm với họ .
Khoảng cách giữa người sản xuất và người tiêu dùng dẫn đến một vết nứt trong cấu trúc xã hội, nơi cỏ dại của mất lòng tin và thù hận hoàn toàn có thể mọc lên. Giống như bất kỳ công cụ nào, bản thân công nghệ tiên tiến không xấu. Nhưng nếu tất cả chúng ta càng tin yêu nó là tác nhân thiết yếu cho xã hội tất cả chúng ta, tất cả chúng ta càng dễ bị chia rẽ .

Trải nghiệm phi thường

Một trong những thưởng thức đơn thuần mà tôi vẫn tìm kiếm liên tục là về làng gốm Bát Tràng và tự tay nặn một vật phẩm bất kể, sau đó mang về nhà sử dụng. Cho đến giờ, tôi đã có một cái bát, vài chiếc cốc, và một chiếc gạt tàn tự nặn. Việc sử dụng chúng đem lại một cảm xúc trọn vẹn độc lạ : tôi đã biết nó đến từ đâu, hoàn toàn có thể do những đôi bàn tay như thế nào làm ra, những nghệ nhân này sống như thế nào, và bản thân tôi được trực tiếp tạo ra một trong số những vật phẩm thiết yếu .
Kiến thức này là một dạng thưởng thức tổng hợp khác thường : nó trực tiếp góp phần vào thế giới quan của bạn, thay vì những thông tin tiếp đón gián tiếp diễn đạt về vật chất chỉ từ đọc và xem qua màn ảnh. Trí mưu trí vật chất cũng khó chớp lấy và giám sát vì sự tách rời thực tiễn thiên nhiên và môi trường của nó. Khi cố gắng nỗ lực miêu tả chiều kích nhận thức này, mọi người thường sử dụng cụm từ ” kiến thức và kỹ năng trầm tích ” ( tacit knowledge ), với nội hàm rằng sự hiểu biết này nằm bên trong mỗi tất cả chúng ta, không hề cắt nghĩa bằng từ vựng hoặc lời nói .

Theo nghĩa này, nó hoàn toàn khác với các dạng thông minh khác, vốn dễ nhận biết hơn, như là chỉ số trí tuệ (IQ) hay chỉ số thông minh cảm xúc (EQ). Và cấu trúc xã hội ngày càng phủ nhận sự hiện diện của trí thông minh vật chất, tỉ lệ thuận với sự xa rời của chúng ta với thế giới vật chất: các ngành nghề tạo ra vật chất trực tiếp – trồng trọt, sửa ô tô, xây dựng nhà cửa – không có địa vị tốt như các ngành phi vật chất là luật, bảo hiểm hoặc tài chính.

Tại sao lại có sự chênh lệch này ? Không phải ở yếu tố trình độ : nếu một tay môi giới sàn chứng khoán ở phố Wall và một thợ may đổi chỗ cho nhau, thì họ có lẽ rằng sẽ gặp khó khăn vất vả tương tự như nhau. Nhưng trong khi những khóa học kinh tế tài chính thường chỉ lê dài hai năm, thì thời hạn học nghề trung bình của một thợ may tay nghề cao hoàn toàn có thể lên đến bảy năm .
Chúng ta thuận tiện dùng chữ ” mưu trí ” cho một chiếc điện thoại cảm ứng hoặc một thiết bị số bất kể hơn đồng loại của tất cả chúng ta, như một gia tài từ quá khứ bất công : sự kháng cự của nền công nghiệp vốn coi thủ công bằng tay như một cách thức sản xuất lỗi thời, tôn vinh thái quá vai trò của tự động hóa. Trong khi thật nghịch lý là những cỗ máy phức tạp nhất đều có nguồn gốc từ những bàn tay bằng tay thủ công khác thường : mặc dầu chúng có được tạo ra bằng dây chuyền sản xuất, thì sự hiểu biết về vật tư, công cụ và quá trình đều phải là tác phẩm từ sự tích lũy hàng trăm năm của con người .

“Một và ba chiếc ghế”

Tác phẩm Một và ba chiếc ghế của nghệ sĩ sắp xếp người Mỹ Joseph Kosuth hoàn toàn có thể giúp ta hiểu phần nào chiều sâu khái niệm của vật chất. Thoạt nhìn thì bức tranh có vẻ như đơn thuần : một chiếc ghế thật nằm ở giữa, phía bên phải nó là bức ảnh của chính chiếc ghế, và bên trái là những dòng chữ trong từ điển định nghĩa cái ghế là gì .
Bức tranh là minh họa cho tầm nhìn mà Kosuth đã đưa vào bài tiểu luận ” Nghệ thuật sau Triết học ” ( 1969 ) của mình, trong đó ông cho rằng tư duy dựa trên ngôn từ đã hết sạch. Theo ông, thẩm mỹ và nghệ thuật là cách tốt nhất để liên tục tiến xa hơn trong cuộc truy tìm hiểu biết những ý niệm. Nó hoàn toàn có thể đi xa hơn ngôn từ và chạm đến những thứ ” không hề diễn đạt bằng lời ” .
Với cùng một chiếc ghế vật chất, người ta hoàn toàn có thể trình diễn nó theo ba cách trọn vẹn khác nhau tương thích với ba trạng thái cổ xưa của ký hiệu học : thứ nhất là một vật thể ( chính là hàng loạt cái ghế trong bức tranh ), thứ hai là biểu hiệu tùy ý ( từ ” cái ghế ” ) và thứ ba là sự màn biểu diễn ( bức ảnh là sự tái tạo cơ học của chiếc ghế ) .
Giờ hãy nghĩ một chút ít về ba hình thức này. Nếu muốn tìm hiểu và khám phá về cái ghế, có lẽ rằng thứ con người văn minh nghĩ đến tiên phong là internet và Google. Đấy có vẻ như là lựa chọn toàn năng : trên này có đủ thượng vàng hạ cám thông tin, từ sinh nhật người nổi tiếng cho đến những chi tiết cụ thể lịch sử vẻ vang và những cuộc tranh luận đạo đức .
Nhưng hóa ra việc khám phá thông tin cụ thể về một đồ vật nhất định là vô cùng khó trên Google : những đơn vị sản xuất phần đông giữ kín quá trình sản xuất của họ, và một nguyên do khác chính là chiều sâu khái niệm của vật chất. Để thực sự có tri thức về nó, ta phải chạm vào cái ghế thật, chứ không chỉ đọc ( định nghĩa ) và xem ( bức ảnh ) của nó .
Hãy thử xem trong ba chiếc ghế, cái nào sẽ chiếm nhiều bộ nhớ nhất trong ổ cứng máy tính. Định nghĩa chiếc ghế trong từ điển sẽ tốn cỡ 1 kilobyte tài liệu. Bức ảnh ở độ phân giải cao hoàn toàn có thể chiếm khoảng chừng 10 megabyte. Nhưng cái ghế thật sự, theo một nghĩa nào đó, là tài liệu vô hạn. Làm thế nào bạn chớp lấy được những gì nó hoàn toàn có thể tiềm ẩn ?

Kể cả khi bạn có đủ khả năng dịch chuyển các nguyên tử tạo nên cái ghế thành những kilobyte dữ liệu, thì điều này liệu có giúp bạn tiếp cận đến những điều thực sự quan trọng không? Cách cơ thể bạn cảm nhận khi ngồi lên chiếc ghế? Những thông điệp tinh tế về sự chắc chắn, thậm chí phong cách, bản sắc và một phần lịch sử của ai đó tạo ra nó? Các phương tiện tinh vi nhất của chúng ta đang cố số hóa mọi thứ trong thế giới vật lý bị đánh bại bởi một chiếc ghế đơn giản và có vẻ chẳng đáng chú ý gì như thế.

Nghĩ về điều này cho ta cảm xúc được an ủi rất dễ chịu và thoải mái : những vật thể nhã nhặn như vậy lại trở nên vô cùng hiệu suất cao khi chống lại sự xâm lấn của công nghệ tiên tiến với đời sống của tất cả chúng ta, như một tảng đá bất di bất dịch giữa dòng chảy xiết. Hiểu được một chiếc ghế là yếu tố trọn vẹn thuộc phạm trù kinh nghiệm tay nghề. Các thao tác Google sẽ chỉ đưa bạn đi đến thông tin sơ khởi và phẳng như mặt gương .
Trí mưu trí vật chất thì lại không chỉ là năng lượng biên soạn thông tin. Nó hoàn toàn có thể là công cụ giúp tất cả chúng ta nắm lấy những gì xung quanh theo cách hiện hữu và thức tỉnh nhất : bạn hoàn toàn có thể hài lòng khi cầm trên tay một chiếc cốc 12 nghìn mà hiểu một cách rõ ràng về nó, hoặc tự nặn ra nó, hơn là mua một chiếc cốc đắt tiền dựa trên những quảng cáo rằng nó là đồ xa xỉ, đánh vào điểm mù thông tin của tất cả chúng ta trong thời đại internet có khuynh hướng quá đà .
Chúng ta đang sống trong một dòng chảy xấu đi, và có vẻ như không hề trấn áp được, nhưng hãy khởi đầu bằng những vật phẩm thông thường xung quanh, và hiểu chúng sâu hơn những công cụ số hóa hoàn toàn có thể cung ứng cho tất cả chúng ta .

Bài viết liên quan
0964826624